日期: 2011-10-31
来自: གངས་བུ་རྩེ་རྒྱལ།
主题: སྐད་ཡིག་གི་ལོ་རྒྱུས།
འཛམ་གླིང་སྐད་ཡིག་གི་སྐྱེ་འཆིའི་ལོ་རྒྱུས་བསྡུས་པ་ལུག་རྫི་རྒན་པོའི་ཀི་སྒྲ་ཞེས་བྱ་བ་བཞུགས་སོ། ། གཉིསཔ།
ཚུལ་ཁྲིམས་བློ་གྲོས་ཀྱིས་བརྩམས།
གཉིས་པ་གནའ་རབས་ཡི་གེའི་སྐབས་ནི། སྤྱི་ལོའི་སྔོན་གྱི་ལོ་༣༥༠༠སྔོན་ཙམ་གྱི་དུས་ནས་སྤྱི་ལོ་སྔོན་གྱི་དུས་རབས་བཅུ་གཅིག་ནང་ཡོ་རོབ་ཀྱི་ས་དབུས་རྒྱ་མཚོའི་ཤར་འགྲམ་དུ་དབྱིངས་གསལ་གྱི་ཡི་གེ་བྱུང་བའི་བར་གྱི་ལོ་༢༤༠༠ཙམ་གྱི་རིང་ཡིན་ཏེ།དེ་ཡང་ད་ལྟའི་ཨི་རག་(Iraq,伊拉克)རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ས་ཆ་ན་ཆུ་བོ་ཆེན་པོ་ཡེས་ཕ་ར་ཐེ་སུ་(Euphrates,幼發拉底)ཞེས་པ་དང་ཐེ་ཀི་རེ་སུ་(Tigris,底格里斯)ཞེས་པ་གཉིས་ཡོད་པའི་འབབ་ཡུལ་ན་མི་རིགས་འགའ་ཞིག་གནས་པ་ལས་སོས་མེར་(Euphrates,蘇美爾)གྱི་མི་རྣམས་ཀྱིས་ཡི་གེ་འཛེར་མགོ་མའམ་འཛེར་ཡིག་ཅེས་པ་གསར་གཏོད་བྱས།འཛེར་མགོ་མ་ཞེས་པའི་དོན་ཡི་གེའི་སྙུག་རིས་ཐམས་ཅད་ཀྱི་མགོ་འཛེར་མའི་མགོ་ལྟར་ལེབ་ལེབ་མོ་ཡིན་པས་དེ་སྐད་དུ་བཏགས་པ་ཡིན།འདི་ནི་མིའི་རིགས་ཀྱི་ཆེས་སྔ་བའི་ཡི་གེ་ཡིན་པས་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་རིན་ཐང་བླ་ན་མེད་པ་དང་ལྡན་པ་ཞིག་གོ ། འཛེར་ཡིག་འདི་ཕྱིས་སུ་རིམ་བཞིན་ཉམས་ཞིང་སྤྱི་ལོ་སྔོན་གྱི་དུས་རབས་གསུམ་པ་ནས་དང་པོའི་བར་ཅུང་ཟད་སླར་སོས་བྱུང་ཡང་མ་ཕན་ཏེ་ནུབ་པར་གྱུར།དེ་ནས་ལོ་༡༥༠༠བར་དུ་སུས་ཀྱང་མ་ཤེས་པར་སའི་འོག་ཏུ་གཉིད་ནས་བསྡད། ཕྱིས་སུ་གནའ་རྫས་རྟོག་ཞིབ་པ་རྣམས་ཀྱིས་རྙེད་ཀྱང་དུས་རབས་༡༨པའི་མཇུག་གི་དུས་ད་དུང་དེའི་དོན་ཤེས་མཁན་མ་བྱུང་།དུས་རབས་༡༩པའི་ནང་ནས་ད་གཟོད་དེའི་དོན་རྣམས་ཤེས་པར་གྱུར་ཏོ། །
༼སོས་མེར་གྱི་འཛེར་ཡིག༽
དེ་ལས་ཅུང་རྗེས་ཙམ་ནས་ནེས་ལེ་གཙང་པོའི་(Nile,尼羅)འབབ་ཡུལ་ན་གནས་པའི་གནའ་རབས་ཨེ་ཅིབ་(Egypt,埃及)ཀྱི་མིས་ལྷ་ཡིག་ཅེས་པའི་ཡི་གེ་གསར་བསྐྲུན་བྱས།འདི་ལ་བརྐོ་བྲིས་དང་བཙུན་བྲིས་དང་དམངས་བྲིས་ཞེས་ཡིག་གཟུགས་གསུམ་བྱུང་།བརྐོ་བྲིས་ཞེས་པ་ལྷ་ཁང་གི་ལྡེབས་དང་དུར་སའི་རྡོ་རིང་དང་ལྷ་མཆོད་པའི་མཆོད་ཆའི་སྟེང་དུ་བསྐོ་བར་བྱ་བའི་ཡིག་གཟུགས་ཏེ།མཛེས་ཆ་ཆེ་བའི་བྲིས་གཟུགས་ཡིན།བཙུན་བྲིས་ཞེས་པ་སྔར་གྱི་བརྐོ་བྲིས་དེ་མགྱོགས་པོར་བྲིས་པས་སྲོག་ཆགས་སོགས་ཀྱི་གཟུགས་བརྙན་གྱི་རྣམ་པ་ཆེར་མི་མངོན་པར་གྱུར། ཐོག་མར་སེར་སྐྱ་གཉིས་ཀས་བཀོལ་ཞིང་ཕྱིས་སུ་ཆོས་ལུགས་ཀྱི་གཞུང་འབྲི་བྱེད་ཀྱི་ཡི་གེར་བྱས་ནས་བཙུན་པ་རྣམས་ཀྱིས་འབྲི་བར་བྱེད་པས་དེ་སྐད་ཅེས་བྱ། དམངས་བྲིས་ཞེས་པ་ནི་བཙུན་བྲིས་ཀྱི་རི་མོ་མང་ལ་ཉོག་པ་རྣམས་སླ་ཆོས་སུ་བྲིས་ནས་དམངས་ཕལ་བ་རྣམས་ཀྱིས་ཀྱང་བཀོལ་བདེ་བར་བྱས་པས་དེ་སྐད་ཅེས་བྱ། བྲིས་གསུམ་པོ་འདིའི་གཟུགས་ལ་ནང་ཕན་ཚུན་དུ་ཁྱད་པར་ཤིན་ཏུ་ཆེན་པོ་ཡོད། བཙུན་བྲིས་འདི་སྤྱི་ལོ་ཚུགས་པའི་རྗེས་ཀྱི་དུས་རབས་གསུམ་པའི་ནང་བར་དུ་གནས་ལ། དམངས་བྲིས་ནི་སྤྱི་ལོའི་དུས་རབས་ལྔ་པའི་བར་དུ་གནས། དེའི་རྗེས་ནས་ཨེ་ཅིབ་ཀྱི་ཡི་གེ་ཐ་མ་དམངས་བྲིས་དེའང་ནུབ་པར་གྱུར་ཏོ། །
དེ་ལྟར་ཡི་གེ་འདི་དང་ཡི་གེ་འདིའི་བརྗོད་བྱ་ལོ་༣༥༠༠རིང་གི་ལོ་རྒྱུས་དང་བཅས་པ་ས་དང་བྱེ་མའི་འོག་ཏུ་ཉལ་བས་སུས་ཀྱང་མི་ཤེས་པར་གྱུར། ལོ་༡༥༠༠ཙམ་སོང་བའི་རྗེས་ནས་གནའ་རྫས་རྟོག་ཞིབ་པ་རྣམས་ཀྱིས་སླར་ཡང་ས་འོག་ནས་རྙེད་ཀྱང་དེ་ཤེས་མཁན་ནི་གཅིག་ཀྱང་མ་བྱུང་།དུས་རབ་༡༦པ་ནས་༡༨པའི་བར་གྱི་ལོ་༣༠༠རིང་ལ་མཁས་པ་རྣམས་ཀྱིས་བརྟག་དཔྱད་ཟབ་ནན་བྱས་ཀྱང་དེའི་དོན་མ་རྟོགས། སྤྱི་ལོ་༡༧༩༩ལོར་ཧྥ་རེན་སིའི་དམག་དཔོན་ཞིག་གིས་ཨེ་ཅིབ་ཀྱི་རོ་སི་ཐ་(Rosetta,羅塞塔)ཞེས་པའི་ས་ཆ་ནས་རྡོ་རིང་ཞིག་རྙེད་པ་དེ་ཉིད་ཨེ་ཅིབ་ཀྱི་ཡི་གེའི་གསང་བ་འབྱེད་པའི་ལྡེའུ་མིག་ལྟ་བུར་གྱུར། དེ་ཡང་རྡོ་རིང་དེ་ནི་སྤྱི་ལོའི་སྔོན་གྱི་ལོ་༡༩༧ནས་༡༧༦པའི་བར་དུ་བཟོས་པ་ཞིག་ཡིན་ལ། དེའི་ངོས་ན་ཨེ་ཅིབ་ཡི་གེ་བརྐོ་བྲིས་དང་དམངས་བྲིས་དང་ཧེ་ལིན་གྱི་ཡི་གེ་གསུམ་ཤན་སྦྱར་ནས་བྲིས་ཏེ།ཨེ་ཅིབ་ཀྱི་བཙུན་པ་རྣམས་ཀྱིས་བྱས་པའི་རྒྱལ་པོའི་བསྟོད་པ་ཞིག་ཡིན་འདུག དེར་ཧེ་ལིན་གྱི་ཡི་གེ་ལས་དཔགས་ནས་ཨེ་ཅིབ་ཀྱི་དམངས་བྲིས་ཀྱི་དོན་ཤེས།
དམངས་བྲིས་ལས་དཔགས་ནས་བརྐོ་བྲིས་ཀྱི་དོན་རྟོགས་ཤིང་།མཐར་བཙུན་བྲིས་ཀྱང་ཤེས་པས་ཐམས་ཅད་ཤེས་པར་གྱུར།དེའི་དབང་གིས་ཨེ་ཅིབ་ཀྱི་ལོ་༣༥༠༠རིང་གི་ལོ་རྒྱུས་དག་མི་རྣམས་ཀྱི་མིག་ལམ་དུ་སླར་ཡང་སྣང་བར་གྱུར་ཏོ། །
༼ཨེ་ཅིབ་ཀྱི་ལྷ་ཡིག༽
དེ་རྗེས་སྤྱི་ལོའི་སྔོན་གྱི་ལོ་༡༣༠༠སྔོན་ཙམ་ནས་ལྷོ་ཨེ་ཤ་ཡའི་རྨ་ཆུའི་འབབ་ཡུལ་དུ་རུས་སྦལ་གྱི་སྐོགས་དང་དུད་འགྲོའི་རུས་པའི་ངོས་སུ་བསྐོས་པའི་སྐོགས་རུས་ཡི་གེ་(甲骨文)ཞེས་པ་བྱུང་།
འདི་སྐབས་སུ་ནུབ་ཕྱོགས་ཀྱི་ཡེ་ཤེས་དག་བྱུང་ཟིན་པས་ཡི་གེ་འདི་དེ་ལ་བརྟེན་ནས་བྱུང་བ་ཡིན་ཡང་རུང་ཞེས་ཟེར།གང་ལྟར་ཡང་རྒྱ་ནག་གི་ཧྲིང་(商)རྒྱལ་རབས་ཀྱི་མཇུག་གི་དུས་ཡུན་རྒྱལ་རབས་(殷朝)ཀྱི་སྐབས་ཙམ་ནས་བྱུང་སྟེ། སྐབས་དེར་རུས་སྦལ་གྱི་སྐོགས་དང་དུད་འགྲོའི་རུས་པའི་ངོས་སུ་མཚན་མ་སྣ་ཚོགས་པ་བཏབ་ནས་རྒྱལ་པོས་རྒྱལ་སྲིད་ཀྱི་བྱ་བ་ལ་མོ་འདེབས་ཤིང་།མོ་བཏབ་པའི་འབྲས་བུ་དང་བྱ་བ་བསྒྲུབས་པའི་མཇུག་འབྲས་རྣམས་སྐོགས་དང་རུས་པའི་ངོས་སུ་ཡི་གེར་བཀོད། ཡུན་རྒྱལ་པོའི་རབས་བཅུ་སྟེ་ལོ་༢༧༠ཙམ་གྱི་རིང་ལ་སྐོགས་རུས་ཡི་གེའི་ཟིན་ཐོ་འབོར་ཆེན་བྱས། འདི་ད་ལྟའི་རྒྱ་ནག་གི་ཡི་གེའི་རབས་སྔོན་མ་དེ་ཡིན་པར་གྲག་གོ ། འོན་ཀྱང་འདི་བར་སྐབས་སུ་ནུབ་ནས་སུས་ཀྱང་མི་ཤེས་པར་གྱུར།དེ་ནས་ལོ་སུམ་སྟོང་ལ་ཉེ་བ་ཙམ་སོང་བའི་རྗེས་ཀྱི་སྤྱི་ལོ་༡༨༩༩ལོར་པེ་ཅིང་ན་གནའ་བོའི་ཡི་གེ་ཞིབ་འཇུག་བྱེད་པའི་རྒན་པོ་ཝང་ཡུས་རོང་(王懿榮)ཞེས་པ་ནད་ཀྱིས་ཐེབས་ནས་རྒྱ་སྨན་བསྟེན་པའི་སྐབས་སུ་སྨན་དེའི་ནང་དུ་འབྲུག་རུས་ཞེས་པ་ཞིག་ཡོད་པའི་ངོས་སུ་རི་མོ་སྣ་ཚོགས་ཡོད་ཅིང་རི་མོའི་ནང་དུ་མཚལ་བྱུག་པའང་མཐོང་། ཁོས་དེ་གནའ་བོའི་ཡི་གེ་ཞིག་ཨེ་ཡིན་སྙམ་ནས་འབྲུག་རུས་མང་དུ་ཉོས་ནས་བརྟགས་པས་ཡི་གེ་ཞིག་ཡིན་པར་ཐག་ཆོད། དེ་ལས་ལོ་བཅུ་ཉི་ཤུ་ཙམ་གྱི་སྔོན་ནས་ཧུ་ནན་(河南)ཞིང་ཆེན་ཨན་ཡང་(安陽)རྫོང་གི་ཤོ་ཐུན་(小屯)གྲོང་གི་ཞིང་པ་རྣམས་ཀྱི་ཞིང་རྨོ་སྐབས་ཡི་གེ་ཅན་གྱི་རུས་པ་དེ་མང་དུ་རྙེད་ནས་སྨན་ཁང་ལ་བཙོང་བ་ལས་བྱུང་ཞིང་། གྲོང་དེ་ནི་སྔོན་གྱི་ཡུན་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་རྒྱལ་ས་ཡིན་ནོ། ཡི་གེ་འདི་ད་ལྟ་ཚགས་སྡེབས་སུ་བྱས་པ་༤༠༠༠ཙམ་དང་དེ་ལས་བཀླག་ཤེས་པ་༡༠༠༠ཙམ་ཡོད་ཅེས་ཟེར་རོ། །
༼རྒྱ་ནག་གི་སྐོགས་རུས་ཡི་གེ༽
དེ་ལྟར་སོས་མེར་གྱི་མིས་གསར་བསྐྲུན་བྱས་པའི་འཛེར་ཡིག་དང་ཨེ་ཅིབ་ཀྱི་མི་རྣམས་ཀྱིས་གསར་བསྐྲུན་བྱས་པའི་ལྷ་ཡིག་དང་རྒྱ་ནག་གི་མིས་ཡུན་ཧྲིང་རྒྱལ་རབས་ཀྱི་དུས་སྐབས་སུ་བཟོས་པའི་རྐོགས་ཡིག་སྟེ། ཡི་གེ་འདི་གསུམ་ལ་གནའ་རབས་ཀྱི་ཡི་གེ་ཆེན་པོ་གསུམ་ཞེས་ཟེར་ཞིང་། གསུམ་པོའང་ཐོག་མའི་དུས་སུ་བརྗོད་བྱའི་དོན་དེ་ཉིད་ཀྱི་གཟུགས་དབྱིབས་རི་མོར་བྲིས་ཏེ་མཚོན་པར་བྱེད་པ་ཤ་སྟག་ཡིན།འདི་གསུམ་གྱི་ཕྱིའི་གཟུགས་དབྱིབས་མི་འདྲ་ཡང་ནང་གི་གྲུབ་ཚུལ་ཧ་ཅང་འདྲ་བ་ཡིན་ཞེས་ཟེར་རོ། །
གསུམ་པ་དབྱངས་གསལ་ཡི་གེ་ནི། འཛེར་ཡིག་དང་ལྷ་ཡིག་དག་བྱུང་ནས་ལོ་༢༠༠༠ཙམ་སོང་བའི་རྗེས་ཏེ།སྤྱི་ལོའི་སྔོན་གྱི་ལོ་༡༧༠༠ནས་༡༥༠༠ཙམ་གྱི་དུས་ན་དབྱངས་གསལ་གྱི་ཡི་གེ་འདི་རྣམས་ཡོད་པར་མངོན་ཏེ། ད་ལྟ་ཡོད་པའི་རྡོ་བསྐོས་ཀྱི་དབྱངས་གསལ་ཡི་གེ་ཆེས་སྔ་ཤོས་དེ་ཕ་ལི་སི་ཐན་(Palestine,巴勒斯坦)གྱི་ཡུལ་ནས་རྙེད་པའི་སྤྱི་ལོ་སྔོན་གྱི་ལོ་༡༧༠༠ཙམ་ན་བྱས་པ་དེ་ཡིན།འདི་རྣམས་ཤར་ས་དབུས་རྒྱ་མཚོའི་ཡུལ་མང་པོ་ནས་རྙེད་པ་སྟེ། བྱང་སེ་མུའུ་ཐིའི་(Semites,閃米特)དབྱངས་གསལ་ཞེས་བྱ།དེ་ཡང་ཡོ་རོབ་ཀྱི་ས་དབུས་རྒྱ་མཚོའི་ཤར་འགྲམ་གྱི་དེང་སང་ལེ་པ་ནོན་(Lebanon,黎巴嫩)རྒྱལ་ཁབ་ཀྱི་ཡུལ་འདིར་སྔོན་སི་རི་ཡ་ཕ་ལི་སི་ཐན་(Syria-Palestine,敘利亞.巴勒斯坦)ཞེས་བྱ་ཞིང་། ཡུལ་དེའི་མི་དམངས་རྣམས་ནི་ཚོང་ལ་བརྟེན་ནས་འཚོ་བ་དག་ཡིན། ཁོང་ཅག་གི་བྱང་དང་ཤར་ན་འཛེར་ཡིག་དར་ལ། ལྷོ་དང་ནུབ་ན་ཨེ་ཅིབ་ཀྱི་ལྷ་ཡིག་དར་མོད། འོན་ཀྱང་ཁོང་ཚོ་ལ་དཀའ་རྙོག་ཅན་གྱི་ཡི་གེ་དེ་དག་སློབ་སྦྱོང་བྱེད་པའི་ཁོམ་ལོང་མེད་པས་ཡི་གེ་དེ་དག་གི་ནང་དུ་ཡོད་པའི་སྒྲ་གདངས་མཚོན་བྱེད་ཀྱི་རྟགས་རྣམས་ལ་ལད་མོ་བྱས་ནས་རང་གི་སྐད་ཆའི་ནང་གི་གདངས་རྣམས་མཚོན་བྱེད་ཀྱི་མཚན་མའམ་རི་མོ་གསར་བསྐྲུན་བྱས་ཏེ། རི་མོ་དེ་རྣམས་ལ་བརྟེན་ནས་ཚོང་རྫས་རྣམས་ཀྱི་མིང་དང་རིན་གོང་སོགས་ཐོ་འགོད་བྱས།ཁོང་ཅག་ལ་དེ་སྐབས་སུ་དབྱངས་དང་གསལ་བྱེད་སོ་སོའི་གོ་དོན་མ་ཆགས་ཤིང་རང་གིས་བྱས་པའི་བྱ་བ་དེ་རླབས་ཆེ་བའི་གསར་བཏོད་ཅིག་ཡིན་པའི་བསམ་པའང་མེད་མོད། འོན་ཀྱང་འདི་ཕྱིས་ཀྱི་དབྱངས་གསལ་ཡི་གེ་ཐམས་ཅད་སྤྲོ་བའི་ས་བོན་དུ་གྱུར་པས་འཛམ་བུ་གླིང་གི་ཡི་གེའི་ལོ་རྒྱུས་ཀྱི་ཐོག་ཏུ་རླབས་ཆེ་བའི་གསར་བཏོད་ཅིག་ཏུ་གྱུར་ཏོ། །
༼བྱང་སེ་མུའུ་ཐིའི་དབྱངས་གསལ་ཡི་གེ༽
དེ་ལྟར་དབྱངས་གསལ་གྱི་ཡི་གེ་སྲོལ་བཏོད་པའི་རྗེས་ནས་དབྱངས་གསལ་གྱི་མ་ལག་བཞི་རུ་གྱེས་ཏེ། ཁ་ནན་(Canaanite,迦南)དབྱངས་གསལ་མ་ལག་དང་། ཨ་ར་མ་(Aramaic,阿拉馬)དབྱངས་གསལ་མ་ལག་དང་།ལྷོ་སེ་མུས་ཐུའམ་ས་པ་(Saba,撒巴)དབྱངས་གསལ་མ་ལག་དང་།ཧེ་ལིན་(Greek alphabet,希腊)དབྱངས་གསལ་མ་ལག་གོ ། དེ་ནས་རིམ་བཞིན་དབྱངས་གསལ་གྱི་མ་ལག་དེ་རྣམས་འཛམ་གླིང་གི་ཤར་ནུབ་ཀྱི་ཕྱོགས་གཉིས་སུ་གྱེས་ནས་འཕེལ་རྒྱས་བྱུང་སྟེ། ཤར་ཕྱོགས་སུ་འཕེལ་བ་ནི་ཨ་ར་མ་དབྱངས་གསལ་མ་ལག་དང་རྒྱ་གར་དབྱངས་གསལ་མ་ལག་ཏུ་གྱུར། ནུབ་ཕྱོགས་སུ་གྱེས་པ་ནི་ཁ་ནན་དབྱངས་གསལ་མ་ལག་དང་ཧེ་ལིན་དབྱངས་གསལ་མ་ལག་ཏུ་གྱུར་ཏོ། ། དེ་ལས་ཨ་ར་མ་དབྱངས་གསལ་ཡི་གེ་དེ་ཨེ་ཤ་ཡའི་གླིང་ཧྲིལ་པོ་འཕྲེད་བཅད་དུ་འཕེལ་ནས་རིམ་པར་ཡིག་རིགས་བཅུ་ཕྲག་ལྷག་ཏུ་གྱུར་ཅིང་དེའི་བརྒྱུད་པ་གཙོ་བོ་ནི་ད་ལྟ་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཐོག་ན་བཀོལ་བཞིན་པའི་ཨ་རབ་ཀྱི་དབྱངས་གསལ་ཡི་གེ་ཡིན་ནོ། །
དེ་ལ་ཨ་ར་མ་ཞེས་པ་ནི་སེ་རས་ཡ་དང་གཙང་པོ་གཉིས་ཀྱི་འབབ་ཡུལ་ན་གནས་པའི་ཨ་ར་མའི་མི་ཞེས་པའི་མི་རིགས་ཤིག་ཡིན་ལ། དེ་རྣམས་ཀྱི་ཡི་གེ་ལ་ཨ་ར་མ་དབྱངས་གསལ་ཡི་གེ་ཞེས་བྱ། ཡི་གེ་འདི་རྡོ་རིང་གི་ངོས་སུ་བརྐོས་པ་དག་ཨ་ར་མའི་མི་རྣམས་ཀྱི་གནས་དང་གཞན་ཡང་ཨེ་ཅིབ་དང་ཧེ་ལིན་དང་བྱང་ཨ་རབ་དང་རྒྱ་གར་སོགས་ནས་རྙེད་དེ། ཕལ་མོ་ཆེ་ཞིག་སྤྱི་ལོ་སྔོན་གྱི་དུས་རབས་དགུ་པ་ནས་བདུན་པའི་བར་དུ་བྱས་པ་དག་ཡིན། སྤྱི་ལོ་སྔོན་གྱི་དུས་རབས་བདུན་པ་ཙམ་ན་ཡི་གེ་འདི་སེ་རས་ཡ་དང་གཙང་པོ་གཉིས་འབབ་ཡུལ་གྱི་ཡོངས་ཁྱབ་ཏུ་བཀོལ་བའི་ཡི་གེར་གྱུར་བར་མ་ཟད་ཨེ་ཅིབ་ནས་ཨེ་ཤ་ཡ་ཆུང་བ་(Asia minor,小亞細亞)བརྒྱུད་རྒྱ་གར་བར་གྱི་རྒྱལ་སྤྱིའི་ཚོང་ལམ་ཐོག་ཏུ་བཀོལ་བའི་ཡི་གེར་ཡང་གྱུར་ཏོ། ། རྒྱ་གར་ན་སྤྱི་ལོའི་སྔོན་གྱི་དུས་རབས་བདུན་པའམ་བརྒྱད་པ་ཙམ་སྟེ། བདག་ཅག་གི་སྟོན་པའི་སྔོན་གྱི་ལོ་བརྒྱ་ཕྲག་འགའ་ཞིག་ནས་ཡི་གེ་ཡོད་པར་འདོད་ཅིང་།ཡི་གེ་རྣམས་ཀྱི་ཕྱི་མོར་གྱུར་པ་ནི་པྲཧྨ་(Brami,婆羅米)ཞེས་བྱ་བའི་ཡི་གེ་ཡིན། འོན་ཀྱང་པྲཧྨ་ཞེས་པའི་མིང་འདི་ནི་སྤྱི་ལོའི་དུས་རབས་གསུམ་པའམ་བཞི་པ་ཙམ་ན་བྱུང་།དེའི་ཚེ་ན་ཡི་གེ་འདི་བྱུང་ནས་ལོ་སྟོང་ལྷག་ཙམ་སོང་བས་ཕྱིས་ཀྱི་མི་རྣམས་ཀྱིས་ཡི་གེ་འདི་ཚངས་པས་བྱས་པ་ཡིན་པར་འདོད་ནས་མིང་དེ་ལྟར་བཏགས་པ་སྟེ་པྲཧྨ་(Brami,婆羅馬)ཞེས་པ་ནི་ཚངས་པའི་མིང་ངོ་། ། དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་གསུང་ལས། འདི་ལ་དེང་སང་བྲམ་ཟེའི་ཡི་གེའམ་ཚངས་པའི་ཡི་གེར་འབོད་དོ་ཞེས་གསུངས་དེ་འདི་ཡིན། དེ་སྐབས་ཀྱི་མུ་སྟེགས་པའི་རིག་བྱེད་རྣམས་ཀྱང་ཡི་གེ་འདིས་བྲིས་པ་ཡིན་ལ།སྟོན་པ་ཞལ་བཞུགས་པའི་ཚེ་ན་ཡབ་རྒྱལ་པོ་ཟས་གཙང་གིས་གཞོན་ནུ་རིང་དུ་མ་མཐོང་བས་མཐོང་བར་འདོད་ནས། མངལ་རུམ་བཞུགས་པ་ཚུན་ཆད་ནས། །བདག་གིས་ལེགས་པར་
ཁྱོད་བསྲུངས་ཏེ། ། ཉོན་མོངས་གདུགས་ཀྱིས་རབ་གདུགས་པས། །རྒྱལ་པོའི་ལྗོན་ཤིང་སྡོད་ཅིང་མཆིས། །སློབ་མའི་ཡལ་ག་རྩ་ལག་གིས། །ད་ལྟར་ཁྱོད་ནི་རྒྱས་གྱུར་པས། །གཞན་དག་བདེ་བས་དགའ་མཛད་ན། །བདག་ནི་སྡུག་བསྔལ་བསྟེན་པར་གྱུར། །གང་ཚེ་དང་པོ་ཁྱོད་བསྲུངས་ཚེ། །ཤིན་ཏུ་དོན་ཆེན་མཛད་ནས་ནི། །ཉེ་དུ་རྗེས་སུ་གཟུང་མཛད་ཅེས། །དེ་ཚེ་ཁྱོད་ཀྱིས་ཐུགས་དམ་བཅས། །དེ་སླད་གོ་འཕང་ཞི་བརྙེས་ཁྱོད། །བདག་དང་ཉེ་དུའི་ཚོགས་རྣམས་ལ། །རྗེས་སུ་ཐུགས་བརྩེའི་ཉེར་བཟུང་སྟེ། །འབྱོན་པའི་བློ་གྲོས་མཛད་དུ་གསོལ། ། ཞེས་བྲིས་ནས་འཆར་ཀ་ལ་བསྐུར་བ་སྟོན་པ་ཉིད་ཀྱི་ཕྱག་གིས་བཞེས་ནས་ཀློག་པར་མཛད་པའི་འཕྲིན་ཡིག་དང་།སྟོན་པ་མྱ་ངན་ལས་འདས་པའི་ཕྱི་ལོར་བཀའ་བསྡུ་དང་པོའི་སྐབས་སུ་སྡེ་སྣོད་གསུམ་ཡི་གེར་བཀོད་པ་དང་།མོར་ཡའི་(Maurya,摩立亞)རྒྱལ་རབས་ཀྱི་སྐབས་ལས་སྤྱི་ལོའི་སྔོན་གྱི་ལོ་༢༦༤ནས་༢༢༧ཙམ་གྱི་དུས་སུ་རྒྱལ་སྲིད་བཟུང་བའི་རྒྱལ་པོ་མྱ་ངན་མེད་ཀྱིས་བཙུགས་པའི་རྡོ་རིང་༣༥ཙམ་ལས་གཉིས་མ་གཏོགས་གཞན་ཐམས་ཅད་ཀྱི་ཡི་གེ་བཅས་པ་ཡིག་གཟུགས་འདིས་བྲིས་པ་ཤ་སྟག་ཡིན་པར་མངོན་ནོ། །
༼པྲཧྨའི་དབྱངས་ཡིག པྲཧྨའི་གསལ་བྱེད་ཡི་གེ པྲཧྨའི་དབྱངས་གསལ་གྱི་རྒྱུན་མཐོང་
གཟུགས་འགྱུར།༽
འོ་ན་ཡི་གེ་འདིའི་གཟུགས་ཇི་ལྟ་བུ་ཞིག་ཡིན་ཞེ་ན། དགེ་འདུན་ཆོས་འཕེལ་གྱི་གསུང་ན་མགདྷའི་ཡི་གེའི་ཀ་དཔེ་བྲིས་འདུག་པ་དེ་རང་ཡིན། ཡི་གེ་འདིའི་འབྱུང་ཁུངས་ཐད་ལ་རྒྱ་གར་གྱི་མི་རང་གིས་གསར་བཏོད་བྱས་པའམ་ཡུལ་གཞན་ནས་བྱུང་བ་དང་།གཞན་ནས་བྱུང་ས་ལའང་འདོད་པ་མི་མཐུན་པ་འགའ་རེ་ཡོད་ཀྱང་ཟུང་ཟད་འཐད་པའི་ཕྱོགས་ནི་འདིའི་གཟུགས་ཕལ་མོ་ཆེ་ཞིག་ཨ་ར་མའི་དབྱངས་གསལ་ཡི་གེའི་རྣམ་པ་དང་འདྲ་བས་དེ་ལས་བྱུང་བར་འདོད་པ་དེ་ཡིན་པར་བྱེད་དོ། ། གནའ་བོའི་ཡི་གེ་འདིའང་ཕྱིས་རྒྱ་གར་གྱི་མི་རྣམས་གྱིས་ཡུན་རིང་པོའི་བར་བརྗེད་པར་གྱུར་ནས་དུས་རབས་བཅུ་དགུ་པའི་ནང་དུ་གདོད་གནའ་ཡིག་རྟོག་ཞིབ་པ་རྣམས་ཀྱིས་གསར་དུ་ཀློག་ཤེས་པར་གྱུར་པ་ཡིན་ནོ། །